മെഹ്ദി പാഠങ്ങള്‍ - 6 : ഗുലോം മേ രംഗ് ഭരേ.....

ഫൈസ് അഹമ്മദ്‌ ഫൈസ്

  മെഹ്ദിയിലൂടെയുള്ള യാത്രയില്‍ ഇനി നമ്മള്‍ കടന്നു പോകുന്നത്  ഉര്‍ദു
കാവ്യശാഖയെ വിപ്ലവാത്മകമായ ഒരു കാലഘട്ടത്തിലൂടെ നയിച്ച ഫൈസ്
അഹമ്മദ്‌ ഫൈസിന്റെ പ്രസിദ്ധമായ ഒരു ഗസലിലൂടെയാണ്. 

ഒരു ഗസലിനു വേണ്ട സാഹിത്യപരമായ എല്ലാ ലക്ഷണങ്ങളും
 പാലിച്ചെഴുതപ്പെട്ടതാണ് ഇത്. 

റാദിഫ് -അഥവാ എല്ലാ ഈരടികളുടെയും രണ്ടാമത്തെ വരി അവസാനിക്കുന്നത്
ഒരേ വാക്കിലാകുക എന്നത്- 'ചലേ' എന്ന വാക്കിലൂടെ  റാദിഫ്  ഇവിടെ പാലിക്കപ്പെട്ടത്‌ കാണാം. 

മത് ലാ - അഥവാ ആദ്യത്തെ ഈരടിയുടെ രണ്ടു വരികളിലും അവസാനം
റാദിഫ് ഉണ്ടാവുക എന്നത് - 'ചലേ' എന്ന വാക്ക് ആദ്യ ഈരടിയുടെ
രണ്ടു വരിയുടേയും അവസാനത്തില്‍ വരുത്തി മത് ലാ  പാലിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. 

കാഫിയാ - അഥവാ എല്ലാ ഈരടികളുടെയും റാദിഫിന് തൊട്ടു മുന്നേയുള്ള
വാക്ക് ഒരേ പ്രാസത്തില്‍ ഉള്ളതാവുക എന്നത് - കാറോബാര്‍, സിക്റെ-യാര്‍,

മുശ്ക്ബാര്‍, ഗംഗുസാര്‍, സന്‍വാര്, താര്‍ താര്‍, സൂയെ-ദാര്‍ തുടങ്ങിയ പ്രാസമൊപ്പിച്ച വാക്കുകളിലൂടെ  (വാക്കുകളുടെ സങ്കലിതപ്രയോഗങ്ങളുമാകാം) പാലിക്കപ്പെട്ടത്‌ കാണാം.  ‍ 

മഖ്താ- അഥവാ അവസാന ഈരടിയില്‍ കവി തന്റെ തൂലികാനാമം വിദഗ്ദ്ധമായി
ഇണക്കി ചേര്‍ക്കുന്നത്- അവസാന ഈരടിയുടെ ആദ്യ വരിയില്‍ 'ഫൈസ്' എന്ന് ചേര്‍ത്തിരിക്കുന്നത് ഈ ഗസലിന്റെ രചയിതാവ് ഫൈസ് അഹമ്മദ്
ഫൈസ് അദ്ധേഹത്തിന്റെ നാമം മഖ്താ പാലിക്കാന്‍ വേണ്ടി ചേര്‍ത്തതാണ്. 

കവിതയില്‍ പാര്സിയില്‍ നിന്നും അറബിയില്‍ നിന്നും കടം കൊണ്ട വാക്കുകളും കട്ടിയായ ഭാഷാവിന്യാസവും

വരികള്‍ക്കിടയില്‍ കേവലാസ്വാദനത്തിനപ്പുറം നിഗൂഡമായ അര്‍ത്ഥതലങ്ങളും ഉപയോഗിക്കുന്നത് കാരണമാകാം ഫൈസ് എന്ന കവി ഫറാസിനെപ്പോലെ ജനകീയനായില്ല, മറിച്ച് അക്കാദമിക തലങ്ങളിലെ

 ഗഹനമായ ആസ്വാദനങ്ങളിലേക്ക് ചുരുങ്ങിപ്പോയി. അതില്‍ നിന്നും
അല്പമെങ്കിലും ഫൈസിന്റെ വരികളെ മോചിപ്പിച്ചത് മെഹ്ദി ഹസ്സന്‍
സാബാണ്. ഫൈസിന്റെ മികച്ച സൃഷ്ടികള്‍ മനോഹരമായ ഗസലുകളാക്കി 

അനുവാചകരിലേക്ക് അമൃത് പോലെ മെഹ്ദി സാബ് പകര്‍ന്നപ്പോള്‍
വിപ്ലവങ്ങള്‍ക്ക് അത് നാമ്പ് മുളപ്പിച്ചു,   വിമോചനചിന്തകള്‍ക്ക് അത്
 ഉണര്‍ത്തുപാട്ടായി,  ഫൈസ് ഒരു വിപ്ലവ കവിയായി വാഴ്ത്തപ്പെട്ടു. 

ഇനി ഗസലിലേക്ക്‌ വരാം. മെഹ്ദി സാബിന്റെ ഏറ്റവും  'സ്വീറ്റ്'  ആയ ഒരു ഗസ‍ലാണിത്. അത് കൊണ്ട് തന്നെ ഈ ഗസലിന്റെ ആശയത്തെ കേവലം
പ്രണയത്തില്‍ മാത്രമായി ആസ്വദിക്കപ്പെടാറാണ്
പതിവ്. പ്രണയവും സൌഹൃദവും എന്ന പരിമിതമായ  ആശയതലത്തിനപ്പുറം ഒരു വിപ്ലവാഹ്വാനത്തിന്റെയും സംഘടിച്ചുള്ള ഒരു വിമോചന പടഹധ്വനിയുടെയും അതിവിശാലമായ ആശയപ്രപഞ്ചം
തന്നെ ഫൈസ് ഇതിലൊളിപ്പിച്ചു വെച്ചിട്ടുണ്ട്.

               

ഗുലോന്‍ മേ രംഗ് ഭരേ ബാദെ-നൌബഹാര്‍ ചലേ

ചലേ ഭീ ആഓ കെ ഗുല്‍ഷന്‍ കാ കാറോബാര്‍ ചലേ

ഖഫസ് ഉദാസ് ഹേ യാരോ സബാ സെ കുച്ച് തൊ കഹോ 

കഹീന്‍ തൊ ബഹറെ-ഖുദാ ആജ് സിക്റെ-യാര്‍ ചലേ  

 കഭീ തൊ സുബഹ് തേരെ കുന്ജെ-ലബ് സെ ഹോ ആഗാസ്

 കഭീ തൊ ശബെ സര്‍ കാകുല്‍ സെ മുശ്ക്ബാര്‍ ചലേ   

   

 ബഡാ ഹേ ദര്‍ദ് കാ രിഷ്താ യെഹ് ദില്‍ ഗരീബ് സഹീ

തുമാരെ നാം പെ ആയേന്‍ഗെ ഗംഗുസാര്‍ ചലേ  

ജോ ഹം പെ ഗുസരീ സൊ ഗുസരീ മഗര്‍ ശബെ -ഹിജ്റാന്‍ 

ഹമാരെ അശ്ക് തേരീ ആഖിബത് സനവാര്‍ ചലേ 

ഹുസൂറെ-യാര്‍ ഹുയീ ദഫ്തറെ-ജുനൂന്‍ കി ത്വലബ് 

ഗിര മേ ലേ കേ ഗരേബാന്‍ കാ താര്‍ താര്‍ ചലേ  

മഖാം ഫൈസ്  കൊയീ രാഹ് മേ ജച്ചാ ഹീ നഹീ 

ജോ കൂയെ-യാര്‍ സെ നികലേ തോ സൂയെ-ദാര്‍ ചലേ  

ഇനി ഈ ഗസലിന്റെ വരികളുടെ നേരിട്ടുള്ള  ആശയം പകര്‍ത്താന്‍ ശ്രമിച്ചു നോക്കാം. ഫൈസ് ഉപയോഗിച്ച  പല വാക്കുകള്‍ക്കും അവയുടെ നേരിട്ടുള്ള അര്‍ത്ഥങ്ങളേക്കാള് ആ വരിയിലുള്‍ക്കൊള്ളുന്ന ആശയത്തെ സാധൂകരിക്കുന്ന രീതിയില്‍ ആണ് ഇവിടെ സംഗ്രഹിക്കുമ്പോള്‍  സമീപിച്ചിട്ടുള്ളത് :

പൂക്കളൊക്കെയും വര്‍ണ്ണഭരിതമായെങ്കില്‍ , പുതുവസന്തത്തിന്റെ കുളിര്തെന്നലൊന്നു വീശിയിരുന്നെങ്കില്‍ 

ഇതിലെയൊന്നു വന്നുപോയിട്ടീ പൂവാടിയെ  എന്നത്തേയുംപോലെ  സജീവമാക്കിയെങ്കില്‍ 

ഈ കൂട്ടില്‍ തികച്ചും ദുഖിതനാണ് പ്രിയരേ,  പകല്തെന്നലിനോടൊന്നു  പറഞ്ഞാലും

ദൈവത്തെയോര്‍ത്തിന്നെങ്കിലും പ്രിയപ്പെട്ടവരുടെ ഓര്‍മ്മകളുമായൊന്നു  വന്നണയാന്‍

വല്ലപ്പോഴെങ്കിലും പ്രഭാതം നിന്റെ മധുരാധരങ്ങളിലൂടെയുതിരും സ്വരത്തില് വിടര്ന്നിരുന്നെങ്കില്‍ 

പ്രദോഷം നിന്റെ കാര്‍മുടിച്ചുരുളുകളില്‍ നിന്നുവഴിയും സുഗന്ധത്തില്‍ വീണണഞ്ഞിരുന്നെങ്കില്‍ 

വ്യഥകളിലൂട്ടിയ ബന്ധങ്ങള്‍  അതീവദൃഡം തന്നെ,  ഈ ഹൃദയം അതിബലഹീനമായെങ്കിലും

നിന്നെക്കുറിച്ചാകയാല്‍ വന്നുചേരുക തന്നെ ചെയ്യും വേദനയില്‍ അനുതപിക്കുന്നവരൊക്കെയും

എന്നിലെ  സഹനവഴിയില്‍ എല്ലാം കഴിഞ്ഞുപോയിരിക്കുന്നു , വേര്‍പാടിന്റെ യാമവും

എങ്കിലും എന്റെ കണ്ണുനീരിനാല്‍ നിന്റെ  വരാനിരിക്കുന്ന നാളുകള്‍ ഭാസുരമായിരിക്കുന്നു

പ്രിയപ്പെട്ടവരുടെ സമക്ഷം പ്രണയതീവ്രതയുടെ സാക്ഷ്യപത്രം തീര്‍ക്കേണ്ടി വന്നതും
പിഞ്ഞിപ്പോയ കുപ്പായക്കഴുത്തുകള്‍ ചുരുട്ടിക്കൂട്ടി സമര്‍പ്പിക്കേണ്ടി വന്നു സാക്ഷ്യമായ്‌   

ഓ ഫൈസ് ! മനസ്സിനിണങ്ങിയ ഒരിടം പോലുമില്ലല്ലോ ഈ ജീവിതവഴികളില്‍ 

പ്രിയമുള്ളോരിടത്തില്‍ നിന്നും നിഷ്കാസിതനായാല്‍  പിന്നെ യാത്ര കഴുമരപ്പലകയിലേക്ക് 

മുകളില്‍ സംഗ്രഹിക്കാന്‍  ശ്രമിച്ചത്  ഈ ഗസലിന്റെ പ്രണയഭാഷ്യമാണ്. എന്നാല്‍ ഫൈസിന്റെ ഈ കവിതയെ  സൂക്ഷ്മമമായി അപഗ്രഥിച്ചാല്‍ ഇതിനൊരു വിമോചനാഹ്വാനത്തിന്റെ വിശാലമായ കാന്‍വാസുള്ളതായി കാണാം . ഫൈസിന്റെ കമ്മ്യുണിസ്റ്റ്  അനുകൂല രാഷ്ട്രീയ നിലപാടുകളും പാകിസ്താനിലെ ഏകാധിപത്യ നാളുകളില്‍ അദ്ധേഹം തന്റെ കവിതകളിലൂടെ നടത്തിയ ഇടപെടലുകളും സോവിയറ്റ് യൂണിയനുമായി അദ്ധേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്ന ആത്മബന്ധവും എല്ലാം  മനസ്സിലോര്‍ത്ത്  കൊണ്ട്  ഈ ഗസലിലൂടെ ഒരാവര്‍ത്തി കൂടി യാത്ര  ചെയ്തു നോക്കൂ....

നിലവിലുള്ള മര്‍ദ്ദക ചൂഷക വ്യവസ്ഥിതികളോട്   കലഹിച്ചു കൊണ്ട്  മാറ്റത്തിന്റെ കാറ്റ് പേറുന്ന ഒരു പുതുവസന്തം വരുന്നതിനെക്കുറിച്ചും   സമൃദ്ധിയുടെ വര്‍ണ്ണങ്ങള്‍ നിറഞ്ഞ ഒരു പുതിയ ലോകം പുലരുന്നതിനെക്കുറിച്ചും അദ്ധേഹം ശുഭാപ്തിവിശ്വാസിയാകുന്നത് കാണാം.

 പാരതന്ത്ര്യത്തിന്റെ ചങ്ങലക്കെട്ടുകളാല്‍ തീര്‍ത്ത കൂട്ടില്‍ കിടന്നു വിങ്ങുമ്പോഴും ചുറ്റുമുള്ള ദിക്കുകളില്‍  നടക്കുന്ന വിമോചന പോര്നിലങ്ങളില്‍ വീറോടെ പോരടിച്ചു നില്‍ക്കുന്ന സമരസഖാക്കളുടെ കഥകളില്‍ നിന്നും ഊര്‍ജ്ജമുള്‍ക്കൊള്ളാന്‍ അദ്ധേഹം ആഹ്വാനം ചെയ്യുന്നു.

 മര്‍ദ്ദിതരുടെ ഉണര്‍ത്തുപാട്ടിനാല്‍ പൊട്ടി വിടരുന്ന ഒരു നല്ല പ്രഭാതത്തെക്കുറിച്ചും സമാധാനത്തിന്റെ സുഗന്ധലഹരിയില്‍ മയങ്ങാന്‍ പോകുന്ന ഒരു  പ്രശാന്തമായ പ്രദോഷത്തെക്കുറിച്ചും അദ്ധേഹം സ്വപ്നം കാണുന്നു.

പീഡിതജീവിതത്തിന്റെ വ്യഥകളാല്‍  ഹൃദയങ്ങള്‍
ബലഹീനമായിപ്പോയിട്ടുണ്ടെങ്കിലും പൊതുലക്ഷ്യപ്രാപ്തിക്ക്  വേണ്ടി സമാനഹൃദയര്‍ സംഘടിച്ചുയരുന്നതിന്റെ സാധ്യതകള്‍  അദ്ധേഹം തേടുന്നു.

സഹനത്തിന്റെ നീണ്ട യാത്രയില്‍ അവനവന്‍ തീര്‍ന്നു  പോകാറായെങ്കിലും വരാനിരിക്കുന്നവന്റെ നാളെകളുടെ നിലം പ്രതീക്ഷാനിര്‍ഭരതയുടെ വിത്ത് പാകി പാകപ്പെടുത്താനായതില്‍ സ്വയം ആശ്വാസം കണ്ടെത്തുന്നു.

ഒരുമിച്ചു കൂടിയവര്‍ വിമോചകന്റെ കൂറിനെക്കുറിച്ചു  ചേരിതിരിഞ്ഞു തര്‍ക്കിച്ചപ്പോള്‍  സകല അവാന്തരങ്ങളേയും ചുരുട്ടിക്കൂട്ടി ഒരു കുടക്കീഴിലാക്കിയതിന്റെ നോവ്‌ പങ്കിടുന്നു.

 സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ വായു  ശ്വസിക്കാവുന്ന ഒരിടവും ഇല്ലാതായാല്‍  പാരതന്ത്ര്യം മൃത്യുവിനേക്കാള്‍ ഭയാനകമെന്നു കണ്ടു രക്തസാക്ഷ്യത്തിന്റെ മഹാഭേരി മുഴക്കി  കഴുമരത്തിലേക്ക്  അയാള്‍  നടന്നു നീങ്ങുന്നു.   


പ്രിയപ്പെട്ടവരേ.... ഇതെന്റെ മാത്രം ഒരു ഇന്റര്‍പ്രട്ടേഷന്‍ ആണ്. ഫൈസിന്റെ കവിതകളിലെ രാഷ്ട്രീയം അപഗ്രഥിച്ച  പലരും ഈയൊരു ഗസലിന് ഇങ്ങനെയൊരു ഭാഷ്യമുള്ളതായി  നിരീക്ഷിച്ചിട്ടുണ്ടെന്നു മാത്രം.

അതല്ല, ഈ ഗസലിനെ  മനോഹരമായ ഒരു പ്രണയ കാവ്യമായി മാത്രം കാണാന്‍ ഇഷ്ട്പ്പെടുന്നവര്‍ക്ക്  അങ്ങിനെയാവാം. ഞാനും ഈ ഗസല്‍ കേള്‍ക്കുമ്പോഴെല്ലാം പ്രണയങ്ങളുടെയും സൌഹൃദങ്ങളുടെയും ഒരു ആമ്പിയന്‍സിലേക്കാണ് വഴുതി വീഴാറ്.

ഫൈസ്  അഹമ്മദ്  ഫൈസിന്റെ എല്ലാ കവിതകള്‍ക്കും ഇത്തരത്തില്‍ മാനവികവും രാഷ്ട്രീയവുമായ ഒരു പുനര്‍വായന സാധ്യമാണെന്നതാണ്  അദ്ധേഹത്തെ അഹമ്മദ്‌ ഫറാസിനെപ്പോലുള്ളവരില്‍ നിന്നും വ്യത്യസ്തനാക്കുന്നത്.

മെഹ്ദി സാബിന്റെ  ശബ്ദത്തില്‍ ഇനി നിങ്ങള്‍ ഈ ഗസലൊന്നു ആസ്വദിച്ചു  കേട്ട് നോക്കൂ..., ആദ്യം പ്രണയത്തിന്റെ കാന്‍വാസിലും പിന്നെ ഒരു വിമോചന രാഷ്ട്രീയത്തിന്റെ കാന്‍വാസിലും. രണ്ടായാലും മെഹ്ദി ഹസ്സന്‍ എന്ന  മാന്ത്രികനോടൊപ്പം നിങ്ങളിങ്ങനെ  അന്തരീക്ഷത്തില്‍ ഭാരമില്ലാതെ അലഞ്ഞു നടക്കും... അനുഭൂതികളുടെ തെന്നലേറ്റ് ....

ഈ ഒരു പോസ്റ്റ്‌ എഴുതിക്കൊണ്ടിരിക്കുമ്പോഴാണ്  നമ്മുടെ മുന്‍ പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ ഐ. കെ. ഗുജ്റാള്‍ അന്തരിച്ച വാര്‍ത്ത കേള്‍ക്കുന്നത് . യാദൃശ്ചികമാണെങ്കിലും അദ്ധേഹം  ഫൈസ്  അഹമ്മദ്‌ ഫൈസ്  കവിതകളുടെ അറിയപ്പെടുന്ന ഒരു  കടുത്ത ആരാധകനും  ഒരുപാട് പഠനം നടത്തിയ  വ്യക്തിയുമാണെന്ന  കാര്യം ഇതോടൊപ്പം ചേര്‍ത്ത് വെക്കുന്നു.

പ്രിയപ്പെട്ട ഗസല്‍ ആസ്വാദകരേ....., മെഹ്ദി പാഠങ്ങള്‍ എന്ന ഈ സീരീസിനു താല്‍കാലികമായി ഒരു ബ്രേക്ക്  ഇടുകയാണ് . മറ്റൊന്നും  കൊണ്ടല്ല,  'ഒറ്റമൈന' ഒന്ന് നാട്ടിലേക്ക് പറക്കുകയാണ്, പ്രിയപ്പെട്ടവരുടെ കൂടെ അവധിയാഘോഷിക്കാന്‍.   അവധിയൊക്കെ കഴിഞ്ഞു ഒന്നരമാസത്തിനു ശേഷം വീണ്ടും അറേബ്യന്‍ ഊഷരതയിലേക്ക് തിരികെ പറന്നു വരാം, മെഹ്ദിയുടെ മറ്റ്  മാസ്റ്റര്‍ പീസ്‌ ഗസലുകളും കൂടെ കഥകളും കവിതകളുമൊക്കെയായി.....
അതു വരേയ്ക്കും ബ്ലോഗുലകത്തെ എല്ലാ സഹപഥികര്‍ക്കും ഒറ്റമൈനയുടെ നല്ല നമസ്കാരം...ഒപ്പം  ക്രിസ്മസ് -പുതുവത്സരാശംസകളും

ഈ ഗസല്‍ യൂട്യുബില്‍ കേള്‍ക്കാന്‍ ഇതാ താഴെ: